جوان آنلاین: جنگ غزه که از هفتم اکتبر سال ۲۰۲۳ م با حملات حماس به عمق سرزمین‌های اشغالی آغاز شد در روز‌های اخیر بعد از حدود ۱۵ ماه سرانجام به آتش‌بس بین رژیم اشغالگر و حماس ختم شده است. طبق توافق آتش‌بس همه اسرای صهیونیست اعم از زنده و مرده که مقاومت آنها را اسیر کرده، آزاد می‌شوند و در مقابل رژیم صهیونیستی نیز با آزادی تعدادی از اسیران فلسطینی که در مورد آنها توافق می‌شود، موافقت کرده است. دو طرف همچنین آمادگی خود را برای چهار مسئله اصلی یعنی آتش بس دائمی، خروج نیرو‌های صهیونیست از نوار غزه، بازسازی غزه، بازگشایی گذرگاه‌ها و تسهیل حرکت اشخاص و حمل و نقل کالا اعلام کرده‌اند. در عین حال به نظر می‌رسد توافق آتش‌بس با عواقب قابل توجهی برای رژیم صهیونیستی و رهبران آن همراه بوده است.
شکست استراتژی پیروزی کامل
مهم‌ترین موضوع که در حال حاضر نتانیاهو را در مقابل جامعه صهیونیستی قرار می‌دهد، وعده‌های او بعد از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ است. پس از حمله حماس، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل قول داد گروه مقاومت فلسطینی حماس را از طریق یک جنگ وحشیانه و نسل‌کشانه در غزه نابود کند. او صراحتاً اعلام کرد هیچ‌گونه محدودیتی در این حمله بی‌رحمانه علیه مردم غزه وجود نخواهد داشت و به مردم خود وعده داد تنها «فشار نظامی مداوم تا پیروزی کامل» منجر به آزادسازی تمام گروگان‌ها خواهد شد. با این حال، پس از ۴۶۷ روز تخریب بی‌امان در غزه، نتانیاهو در ۱۴ ژانویه ۲۰۲۵ به خانواده‌های گروگان‌ها گفت منتظر پاسخ مثبت حماس در باره توافق برای آزادسازی اسراست که این امر تضاد آشکار با وعده‌های اولیه او در مورد پیروزی نظامی داشت.
ناتوانی از اخراج فلسطینی‌ها از غزه
از اواسط جنگ اخیر بسیاری از اعضای راستگرای افراطی کابینه نتانیاهو همچون بن‌گویر سخن از اخراج کامل فلسطینیان از غزه و ضمیمه کردن آن به قلمروی سرزمین‌های اشغالی می‌گفتند. این در حالی است که با وجود کمک‌های نظامی وسیع خارجی از جمله از سوی ایالات متحده و برخی دولت‌های اروپایی، رژیم صهیونیستی نتوانست فلسطینی‌ها را مجبور به تخلیه یا اخراج از غزه کند و حتی نتوانست حمایت کشور‌های همسایه مانند مصر را جلب کند. طرح‌های رژیم صهیونیستی برای تخریب زیرساخت‌های غزه و تقسیم آن به مناطق نظامی با شکست مواجه شد. در نهایت رژیم صهیونیستی به توافقی تن داد که نه تنها شامل عقب‌نشینی از غزه، تخریب مناطق نظامی و تضمین کمک‌های انسان‌دوستانه به این منطقه است بلکه بازسازی این منطقه برای ساکنانش را نیز شامل می‌شود. در واقع مرحله سوم آتش‌بس شامل اجرای طرح بازسازی سه تا پنج ساله نوار غزه شامل مسکن، تأسیسات شهری، زیرساخت‌های غیرنظامی شامل برق، آب، فاضلاب، ارتباطات و جاده در سراسر نوار غزه و آوردن مقدار توافق شده تجهیزات لازم برای دفاع مدنی (نهاد‌های امدادرسان) و به طور کلی حمایت از قربانیان است که تحت نظارت کشور‌ها و سازمان‌ها از جمله مصر، قطر و سازمان ملل متحد آغاز خواهد شد.
عدم تحقق حضور طولانی در غزه
رهبران افراطی صهیونیست بعد از ورود به غزه وعده حضور طولانی در این منطقه را مطرح کردند. مهم‌ترین ادعای آنها کنترل بر کریدور فیلادلفی و محور نتساریم بود که غزه را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. این موضوع یکی از مسائلی است که در آینده جایگاه رهبران صهیونیست را در سرزمین‌های اشغالی دچار تزلزل خواهد کرد. کریدور فیلادلفی یک منطقه حائل غیرنظامی به طول ۱۴ کیلومتر و عرض ۱۰۰ متر است که در امتداد کل مرز بین مصر و غزه قرار دارد. این مسیر از دریای مدیترانه تا گذرگاه کرم شالوم در نقطه تلاقی غزه، مصر و اسرائیل ادامه دارد. این کریدور شامل گذرگاه رفح، تنها گذرگاه بین مصر و غزه است. طبق قرارداد ۱۹۷۹، تل‌آویو اجازه داشت نیرو‌های مسلح محدودی شامل چهار گردان پیاده نظام، تأسیسات نظامی و استحکامات میدانی آنها را همراه ناظران سازمان ملل در این راهرو مستقر کند. هدف اعلام شده این نیرو‌ها جلوگیری از ورود سلاح به غزه از طریق مصر بود، اما در سال ۲۰۰۵ م این رژیم نیرو‌های مسلح خود را از غزه به عنوان بخشی از طرح جدایی از کریدور فیلادلفی خارج کرد. بر اساس توافقنامه‌ای که در سال ۲۰۰۵ بین مصر و رژیم صهیونیستی موسوم به توافقنامه فیلادلفی امضا شد، دو سال بعد حماس کنترل کامل نوار غزه را به دست گرفت و به اداره مشترک خودگردان فلسطین در منطقه حائل پایان داد. در جنگ کنونی در ژانویه ۲۰۲۴ نتانیاهو هدف رژیم صهیونیستی را از اشغال مجدد منطقه حائل اعلام کرد و گفت راهروی فیلادلفی باید در دست ما باشد.
از سوی دیگر کریدور نتساریم که ارتش صهیونیستی در همین جنگ آن را تأسیس کرد و از مرز اسرائیل با شهر غزه تا دریای مدیترانه امتداد دارد، در واقع زمینی به طول شش کیلومتر است که شمال و جنوب غزه را تقسیم می‌کند. هدف بلندمدت صهیونیست‌ها از احداث این جاده، تلاش برای ایجاد مجدد شهرک‌های غیرقانونی در نوار غزه بود. این محور متشکل از چندین پایگاه نظامی است و نیرو‌های صهیونیست از آن برای نظارت و کنترل حرکت فلسطینیان بین شمال و جنوب غزه استفاده کرده‌اند. کنترل محور نتساریم در واقع به تل‌آویو اجازه می‌داد نظارت بی‌حد و دائمی خود را روی فلسطینیان اعمال کنند بدون آن که کل این سرزمین را تحت اشغال خود درآورند.
نتانیاهو در ماه ژوئن ۲۰۲۴ که طرفین تا حدود زیادی به آتش‌بس نزدیک شده بودند اصرار داشت از کریدور فیلادلفی و محور نتساریم عقب‌نشینی نخواهد کرد. سازمان رادیو و تلویزیون رژیم صهیونیستی نیز همان موقع اعلام کرد نتانیاهو بر دو شرط اصلی یعنی ماندن در محور فیلادلفیا و تفتیش همه آوارگانی که به شمال غزه برمی‌گردند و عدم نزدیکی نیرو‌های حماس به مرز‌های غزه و مصر تأکید دارد. نتانیاهو در مورد محور نتساریم نیز مدعی بود که تحت هیچ شرایط و به رغم فشار‌های زیاد، از این محور خارج نخواهد شد. این در حالی است که طبق توافقنامه کنونی رژیم صهیونیستی ملزم به عقب‌نشینی کامل از تمام مناطق نوار غزه به سمت مرز با سرزمین‌های اشغالی، عقب‌نشینی از گذرگاه رفح و باز شدن این گذرگاه به منظور ورود کمک‌ها و عقب‌نشینی تدریجی از کریدور فیلادلفی و محور نتساریم شده است.
تأثیر توافق بر آینده کابینه
جدا از موارد بالا که تبعات احتمالی فراوانی برای رژیم صهیونیستی و رهبران آن خواهد داشت، آتش‌بس کنونی نیز در درون این رژیم با مخالفت‌های فراوانی روبه‌روست. آموس هارل خبرنگار هاآرتص همزمان با روز اول اجرای آتش‌بس نوشت: «در حالی که نتانیاهو تمایلی برای پیشروی به مرحله دوم آتش‌بس ندارد، دو عامل اصلی که برای اجرای کامل توافق فشار می‌آورد دولت ترامپ و افکار عمومی هستند.» شهرک‌نشینان صهیونیست که چیزی جز نابودی حماس و عدم امکان اسکان مجدد فلسطینیان در غزه نمی‌خواهند، از مهم‌ترین مخالفان این توافق هستند. از سوی دیگر استدلال بسیاری از حامیان دولت نیز این بوده که هرگز نباید با حماس مذاکره شود. آنها بیم داشتند که تسلیم در برابر خواسته‌های حماس برای آزادی گسترده اسرای فلسطینی و توقف جنگ، ضمن استمرار خطر علیه تل‌آویو به طور بالقوه منجر به ۷ اکتبر دوم شود. حزب قدرت یهود به رهبری ایتامار بن‌گویر وزیر امنیت ملی و حزب صهیونیست مذهبی به ریاست بتسائل اسموتریچ وزیر دارایی با این توافق مخالفت کردند و حتی بن‌گویر تهدید به استعفا از دولت کرد. در مجموع بعه نظر می‌رسد تصویب توافق آتش‌بس وضعیت سیاسی و جناحی را در رژیم صهیونیستی پیچیده‌تر می‌کند و احتمالاً باعث آغاز انتخابات عمومی خواهد شد. چه اینکه نظرسنجی‌های ماه‌های اخیر نیز نشان می‌دهد ائتلاف حاکم از حمایت حدود ۴۰ درصدی برخوردار است و این فرصت مناسبی را در اختیار اپوزیسیون قرار می‌دهد. طبق برخی نظرسنجی‌ها در صورت بازگشت فردی همچون نفتالی بنت نخست‌وزیر اسبق و رهبر حزب راستگرای یامینا، او در مقایسه با نتانیاهو، گانتز و لاپید، شانس بیشتری برای احراز نخست‌وزیری خواهد داشت.
